1. Ο άθρησκος Χριστιανισμός

Θα πρέπει να έχουν περάσει περισσότερο από είκοσι χρόνια όταν για πρώτη φορά διάβαζα ότι «ο χριστιανισμός δεν είναι θρησκεία». Είχα και τότε, όπως και τώρα μείνει κατάπληκτος: Τότε, διότι όντας άσχετος περί τα θρησκευτικά, εύρισκα ιδιαίτερα ευφυές αυτό το επιχείρημα, τώρα δε, διότι με τις πενιχρές γνώσεις που εν τω μεταξύ φρόντισα να αποκτήσω – για να μην δέχομαι άκριτα ό,τι ο κάθε «σοφός» μου έλεγε – είδα να επανέρχεται και πάλι στην επικαιρότητα η ίδια πρωτοφανής υπόθεση. Και μάλιστα από δύο εντελώς έγκυρους και οπωσδήποτε ορθόδοξους θεολόγους οι οποίοι, σημειωτέον, είναι κληρικοί αλλά και καθηγητές Πανεπιστημίου! Από σεβασμό προς το σχήμα τους δεν θα αναφέρω τα ονόματά τους και το ίδιο, για άλλους όμως λόγους θα πράξω και για τον πρώτο πληροφοριοδότη, που σε μένα τουλάχιστον, έδωσε την είδηση του: «Ο Χριστιανισμός δεν είναι θρησκεία»

.Βασικοί λόγοι με κάνουν να υποπτεύομαι ότι εφευρέτης αυτής της πρωτοφανούς υποθέσεως δεν πρέπει να είναι αυτός ο, άλλοτε και τώρα, εγκάθετος των μέσων ενημέρωσης. Διότι λησμόνησα να πω ότι τα περί άθρησκου χριστιανισμού είχα διαβάσει σε επιφυλλίδα εφημερίδας που την υπέγραφε ο από εμέ σκόπιμα μη κατονομαζόμενος εκθεμελιωτής του ορθόδοξου φρονήματος λαϊκών και ιερωμένων. Αξίζει δε για την ιστορία να πω και τούτο: Ότι ο εν λόγω γραφεύς εφημερίδων, μολονότι αρθρογραφούσε σε περίοδο όπου η λογοκρισία τα πάντα ξεσκόνιζε, αυτός είχε την μοναδική πολυτέλεια να βλέπει δημοσιευμένα ολόκληρα τα γραπτά του – υποτίθεται, διότι προέβαλε θέσεις ορθόδοξες.

Τέλος πάντων. Δεν μπορώ να πω με βεβαιότητα ότι οι δύο κληρικοί θεολόγοι γνωρίζουν τον ατυχή εφευρέτη της υποθέσεως που θέλει να εξαιρέσει τον χριστιανισμό από τις γνωστές και από αιώνων υπάρχουσες θρησκείες. Ούτε πάλι είμαι σε θέση να μαντέψω, πότε η λέξη «θρησκεία» άρχισε να μπαίνει στην ιστορία και να αποκτά την σημασία, που όλοι σήμερα της αποδίδουμε. Δεν έχει σημασία αυτό. Σημασία έχει τούτο: Ότι η πρόταση περί άθρησκου χριστιανισμού (σημ. Αυτό σημαίνει το: «Ο Χριστιανισμός δεν είναι θρησκεία») δεν μπορεί να έχει Ορθόδοξη προέλευση. Γι’ αυτό είναι όλως διόλου απαράδεκτο υψηλόβαθμοι κληρικοί, και μάλιστα καθηγητές Πανεπιστημίου, να επικαλούνται αυτό το επιχείρημα χωρίς να υποψιάζονται σε τι κινδύνους, αδιέξοδα και αυτοσχεδιασμούς, είναι υποχρεωμένοι να προσφύγουν, για να στηρίξουν ένα πλέον ανεστραμμένο τρίγωνο, από το οποίο λείπει η θρησκευτική του βάση.
                                       
Κάθε θρησκεία έχει ένα όνομα και κάθε όνομα έχει μία συγκεκριμένη παρουσία. Αυτά τα πράγματα, αυτές οι έννοιες, είναι αλληλένδετες και τίποτα δεν προσφέρουμε αν για λόγους ποιμαντικούς, επανευαγγελισμού ή άλλους, καταργήσουμε τον παράγοντα που λέγεται Θρησκεία. Το δε χειρότερο, η ζημιά που κάνουμε είναι ανεπανόρθωτη. Διότι, ναι μεν, μπορεί να ισχυριστεί κάποιος ότι ο Χριστιανισμός είναι εκκλησία ή το αντίστροφο. Αλλά ούτε η «χριστιανικότητα», ούτε η «εκκλησιαστικότητα» είναι έμφυτη του ανθρώπου. Εγγενής καί έμφυτη είναι η θρησκευτικότητα, δηλαδή, τό θρησκευτικό συναίσθημα. Ποιός όμως έχει το σθένος αυτό να το ισχυριστεί; Και ποιος τολμά να πει ότι ένας χριστιανισμός, που δεν είναι θρησκεία, δεν είναι ούτε και εκκλησία; Επ’ αυτού διαφωνούν οι κ.κ. καθηγητές ;