Η παλιννόστηση τού πουθενά

Η παλιννόστηση τού πουθενά

(30 Ιουνίου 2009)

Τον προσεχή Οκτώβριο οι κεφαλές των εκκλησιών της παπικής Δύσης και της ουνιτικής Ανατολής θα συναντηθούν στην Κύπρο. Με ένα flash back θα μελετήσουν το ρόλο του επισκόπου της Ρώμης, στην κοινωνία της εκκλησίας, κατά την διάρκεια της πρώτης χιλιετίας.

Αυτή η "παλιννόστηση" στο παρελθόν, μου θύμισε κάπως ένα ΓΡΑΜΜΑ ΑΝΑΓΝΩΣΤΩΝ (δεν δημοσιεύθηκε), που έστειλα σε εφημερίδα, σχετικά με μια επιφυλλίδα του Χ.Γιανναρά (Το κώμα,τα κόμματα και η ευθανασία). Μας υπεδείκνυε πως μπορούμε να παλιννοστήσουμε στην ανθρωπιά και αυτό προφανώς θα επιχειρήσει η σύναξη των κεφαλών στην Κύπρο. Έγραφε:

"Γνωρίζουμε και πραγματώνουμε την ύπαρξη μόνο ως σχέση. Παίρνουμε οξυγόνο, παίρνουμε τροφή, νερό - υπάρχουμε όσο λειτουργεί αυτή η σχέση - πρόσληψη. Αυτό που είναι ο άνθρωπος, η απόλυτη ετερότητα, το μοναδικό, το ανόμοιο και ανεπανάληπτο του κάθε ανθρώπου, πραγματώνεται και γνωρίζεται μόνο μέσω των ενεργημάτων του που καλούν σε σχέση και συγκροτούν σχέση. Είναι η φωνή, το βλέμμα, το χαμόγελο, οι χειρονομίες, η χάρη της κίνησης, το ξεχωριστό της σκέψης, της κρίσης, της φαντασίας - ενεργήματα που επιτρέπουν την εμπειρική μετοχή στη μοναδικότητα του κάθε ανθρώπου, συγκροτούν τη γνώση ως σχέση. Μαζί (ή κυρίως) τα ποιητικά ενεργήματα: οι κατασκευές του τεχνίτη, η μουσική του μουσουργού, η ζωγραφιά του ζωγράφου,το ποίημα του ποιητή."

Η δική μου παρατήρηση ήταν ότι δεν είναι "η σχέση που μπορεί να παραπέμπει σε νόημα της ύπαρξης". Το έρεισμα της παραπομπής σε νόημα, ειδικά μάλιστα στις περιπτώσεις όπου αναφύονται δικαιώματα στην αξιοπρέπεια του θανάτου, είναι η αναφορά της ύπαρξης του "ωσεί μη όντος" εις το είναι. Διότι, ποια μπορεί είναι η σχέση ενός τραγικά πάσχοντα έμψυχου• και θεωρούμενου "μη όντος"• προς εκείνον που του συμπαρίσταται αλλά εμπειρικά δεν μετέχει - και δεν μπορεί άλλωστε - στην κατάσταση όπου ευρίσκεται αυτός που ψυχορραγεί;

Ο κ. Γιανναράς, μολονότι η "σχέση" αυτονόητα εισάγει την φυσική ή βιολογική ετερότητα, προτιμά να την προσδιορίζει λυρικά με αυτά που γράφει, για να χρεώσει στον παρακμιακό ελληνισμό την αδυναμία να καταλάβουμε τι σημαίνει πίστη και τι μεταφυσική.

Αλλά είναι ο ίδιος που αποκλείει τη νοηματική σύγκλιση και διαλεύκανση των εννοιών αυτών. Δεν θέλει να απαντηθούν και να υποκατασταθούν με βεβαιότητες και με πεποιθήσεις - όπως αυτός τις εννοεί - τα σχετικά με την πίστη και την μεταφυσική ερωτήματα. Διότι τότε μεταπηδούμε"στην ιδεολογία, στον ψυχολογισμό, στην εγωκεντρική θωράκιση". Πώς γίνεται αυτή η μεταπήδηση(sic) δεν μας το εξηγεί. Προτιμά την ελευθερία χωρίς να υποψιάζεται ότι αυτό μπορεί να οδηγεί στη αλογία. Προσφιλής του έκφραση, που συχνά χρησιμοποιεί, για να απαξιώσει πλήρως την τρέχουσα πραγματικότητα.

Ας είναι. Πάντως οι νοητές αναφορές του προαχθέντος ανθρώπου εκ του μη όντος εις το είναι, δεν θα πάψουν να υπάρχουν (και) ως βεβαιότητες. Κυρίως, για το"είναι". Δεν εμπίπτουν όμως στη σφαίρα της φιλοσοφίας του Χάιντεγκερ, το μακρύ ταξίδι του οποίου σηματοδοτεί την παλιννόστηση στο πουθενά, αφού όλοι προερχόμαστε από το τίποτα, εκ του μη όντος. 'Ετσι,φθάνουμε στον παρακμιακό ελληνισμό• στην συμπαντική αστρική σκόνη• τον οποίο ο ίδιος σαρκάζει.

Τον προσεχή Οκτώβριο η παπική εκκλησία της Δύσης και της Ανατολής, θα συναντηθούν στην Κύπρο. Η σημερινή τιποτολογία θα προσπαθήσει να αποκτήσει ιστορικά ερείσματα, για να σπιλώσει το λαμπρό παρελθόν της Ανατολής, που φώτισε τα δυτικά σκότη. Η Ορθοδοξία είναι στις κατακόμβες, μάλλον στήν έρημο.