Ο Ηγεμών Νους

Από το ιστολόγιο του κ. Μόσχου Ε. Λαγκουβάρδου
http://moschoblog.blogspot.com/2011/04/blog-post_412.html

Μια κρητική μαντινάδα λέει:

"Ετσά μας καταντήσανε οι βουρλισμένοι χρόνοι, οι καπετάνιοι στο κουπί κι οι μούτσοι στο τιμόνι."

Σαν τους κατετάνιους στο κουπί είναι και ο νους του ανθρώπου, ο οποίος απομακρύνθηκε από το Θεό και σαν τους μούτσους στο τιμόνι είναι η φαντασία και οι λοιπές άλογες δυνάμεις της ψυχής του.

Η φαντασία είναι η εικονοποιητική δύναμη του νου. Διακρίνεται σε δημιουργική, όταν ο ηγεμών νους κατευθύνει τη φαντασία , και σε παθητική , όταν η φαντασία κατευθύνει το νου. (Ο ηγεμών γίνεται υπηρέτης κι ο υπηρέτης ηγεμών.)

Το ίδιο συμβαίνει με την τηλεόραση, η οποία υποκαθιστά την παθητική φαντασία και μετατρέπει τον ηγεμόνα νου σε υπηρέτη. Αυτός είναι ο λόγος που η θέση της τηλεόρασης είναι στην αποθήκη ή στα σκουπίδια, γιατί όπως και η παθητική φαντασία, η τηλεόραση γίνεται η γέφυρα από την οποία περνούν οι δαίμονες στην ψυχή.

Η παθητική φαντασία είναι ίδιο του παιδικού, του αγύμναστου νου, ο οποίος επιδίδεται στην αχαλίνωτη αισθητοφαγία και αγνοεί τον "έσωθεν άνθρωπον". (Ο αναγνώστης που θέλει να έχει πλήρη γνώση γι΄ αυτά που υπονοούμε εδώ μπορεί να διαβάσει το τέλος του τετάρτου και την αρχή του πέμπτου κεφαλαίου της Δεύτερης Επιστολής του Αποστόλου Παύλου προς Κορινθίους.)

Πώς θα φυλάξουμε με τη βοήθεια του Θεού το ηγεμονικό του νου για να μη γίνει υπηρέτης των αλόγων δυνάμεων της ψυχής; Η άσκηση στη νοερά προσευχή, όπως λένε οι Άγιοι Πατέρες της Εκκλησίας μας, οι ονομαζόμενοι "Νηπτικοί" , θα μας διδάξει τον τρόπο. Δεν εξαρτάται από μας η ποιότητα της προσευχής, αλλά η ποσότητα, το "αδιαλείπτως προσεύχεσθε" . Η "ποσότητα" είναι το αδιάλειπτον της μονολόγιστης ευχής και αυτό, φυσικά, καθορίζει και την ποιότητά της. Που είναι η αποφυγή της βαττολογίας.

Στη λεγόμενη νοερά προσευχή έχουμε την εμπειρία της κυκλικής κίνησης του νου. Δίχως την Ευχή, όπως λέγεται η νοερά προσευχή, ο νους του ανθρώπου μοιάζει με τα μάτια : Είναι στραμμένος προς τα έξω. Τα μάτια βλέπουν αυτά που είναι μπροστά τους, αλλά δεν βλέπουν τον εαυτό τους. Το ίδιο και ο νους δεν γνωρίζει τον εαυτό του.

Θα μου πείτε, σε τί χρειάζεται η κυκλική κίνηση του νου. Πρώτον για να είμαστε ταπεινοί, γιατί ξέρουμε τα όριά μας. Μπροστά σ΄ αυτό που δεν ξέρουμε, αυτό που ξέρουμε είναι μηδαμινό.Έπειτα όταν ο νους βλέπει τον εαυτό του, τον ελέγχει. Παρατηρεί τις σκέψεις του και δεν ταυτίζεται με αυτές. Και το σπουδαιότερο από όλα έχει μνήμη Θεού. Επειδή ο νους είναι αεικίνητος, αν δεν επιστρέψει στον εαυτό του, θα ξεχάσει εντελώς το Θεό και θα θεοποιήσει τον εαυτό του.

Η Εκκλησία μας διδάσκει να προσέχουμε το νου.Η Εντολή του Κυρίου είναι να αγρυπνούμε και να προσευχόμαστε. Προσέχουμε να μη μπαίνουν μέσα στην καρδιά μας μάταιοι λογισμοί.Η προσοχή αυτή μέσα στην καρδιά λέγεται "νήψη" που είναι η ίδια η κυκλική κίνηση του νου.

Ο ηγεμών νους, η κυκλική κίνηση του νου, η νήψη περιέχονται στη Νοερά Προσευχή, η οποία είναι η ειδοποιός διαφορά της Ορθοδοξίας.