Πρός τήν ἐφημερίδα «Ὀρθόδοξος Τύπος»
Κύριε Διευθυντά,
Φειδόμενος τοῦ χώρου τοῦ «Ὀρθοδόξου Τύπου», ἀλλά καί τοῦ χρόνου τοῦ ἀγαπητοῦ κ. Νικ. Σωτηρόπουλου, ὁ ὁποῖος γράφει στόν «Ο.Τ.» τῆς 10 Φεβρουαρίου 2012, σελ. 3, ὅτι «ἔχει καί ἄλλα πράγμα-τα γιά ν' ἀσχοληθεῖ», θά εἶμαι σύντομος.
α) Εὐτυχῶς καί δόξα τῷ Θεῷ ἐγκατέλειψε τούς προηγούμενους τίτλους «Τό αἷμα τοῦ Θεοῦ» καί «Ναί, ὁ Θεός ἔχει αἷμα» καί υἱοθέτησε τόν ὀρθό «Τό αἷμα τοῦ Κυρίου καί Θεοῦ».
β) Ἰσχυρίζεται ἀπό ἀπροσεξία ἤ σκοπιμότητα τά ἑξῆς: «Κατ' αὐτόν (τόν κ. Π. Μπούμη) στό ἐπίμαχο χωρίο Πράξ. κ΄ 28, ὅπου γί-νεται λόγος περί "τοῦ Κυρίου καί Θεοῦ", μέ ἄρθρο, δέν πρόκειται γιά τόν Υἱό-Χριστό, ἀλλά γιά τόν Πατέρα». Καί πιό κάτω ἐπανα-λαμβάνει: «Ὁ κ. καθηγητής . . . τό ἔναρθρο "ὁ Κύριος καί Θεός" δέν ἀποδίδει στόν Υἱό, ἀλλά στόν Πατέρα». Καί ἀκόμη πιό κάτω ἐπανέρχεται: «Στό ἐπίμαχο χωρίο κ΄ 28 μέ τήν ὀνομασία "ὁ Κύριος καί Θεός", ἐπειδή εἶνε ἔναρθρη, ὁ κ. Μπούμης, ὅπως εἴπαμε, ἐννοεῖ τόν Πατέρα, ὄχι τόν Υἱό-Χριστό».
Γιατί διαστρεβλώνει τά πράγματα; Ἐμεῖς καί στό πρῶτο ἄρθρο («Τό αἷμα τοῦ Θεοῦ; », Ο.Τ. τῆς 11-11-2011) μεταξύ ἄλλων γρά-ψαμε, γιά νά τόν πείσουμε, τά ἀντίθετα. Συγκεκριμένως γράψαμε: «Ὅταν ποῦμε "τοῦ Κυρίου καί Θεοῦ" τό βάρος πέφτει στό Κυρίου, μέ τό ὁποῖο κάλλιστα ἐννοοῦμε τόν Κύριο Ἰησοῦ Χριστό, ὁ ὁποῖος ἦταν καί Θεός. Ἐνῶ ὅταν θά ποῦμε "τοῦ Θεοῦ" μόνο του, ὁ νοῦς μας φυσικά πηγαίνει στό Θεό Πατέρα . . . ». Καί στό δεύτερο ἄρθρο («Ναί (ἀλήθεια), ὁ Θεός ἔχει αἷμα; », Ο.Τ. 13-1-2012) γράψαμε παρομοίως τά ἑξῆς: «Ἡ διατύπωση "τοῦ Κυρίου καί Θεοῦ", εἶναι δεκτή. Ἀλλά ὄχι ἡ διατύπωση μέ τήν ἀφαίρεση "τοῦ Κυρίου", ὅπως ἐπιχειρεῖ ὁ ἴδιος ὁ κ. Σωτηρόπουλος στούς τίτλους τῶν ἄρθρων του».
Ποιός ὁ λόγος, λοιπόν, νά προβεῖ σ' αὐτήν τήν ἄδικη παραποίηση τῶν γραφομένων μου;
γ) Παρά ταῦτα καί παρά τήν υἱοθέτηση ἐκ μέρους του τοῦ ὀρθοῦ τίτλου «Τό αἷμα τοῦ Κυρίου καί Θεοῦ» ὑπαναχωρεῖ καί ἐ-πανέρχεται στήν τακτική τοῦ νά ἀναμιγνύει τίς ὑπάρχουσες γραφές τοῦ χωρίου, συγχέοντας καί πάλι τά πράγματα. Συγκεκριμένως γρά-φει: « . . . "ὁ Κύριος καί Θεός" ἤ, κατ' ἄλλη γραφή, "ὁ Θεός", τοῦ Πράξ. κ΄ 28 εἶνε ὁ Χριστός», ἐνῶ τοῦ ἐλέχθη ὅτι μέ τή γραφή μόνο «ὁ Θεός» ἐννοεῖται ὁ Θεός Πατήρ καί μέ τό «Κύριος καί Θεός» ἐννοεῖται ὁ Ἰ. Χριστός.
δ) Καί ἐπιμένει δυστυχῶς λέγοντας: «Ἀφοῦ ὁ Θεός ἔγινε ἄνθρωπος, ἀπέκτησε αἷμα, καί μποροῦμε νά ὁμιλοῦμε γιά αἷμα τοῦ Θεοῦ». Καί στή συνέχεια ρωτάει: «Ἀγνοεῖτε (κ. Μπούμη) τό δόγμα τῆς ἀντιδόσεως τῶν ἰδιωμάτων; Λόγῳ τῆς ὑποστατικῆς ἑνώσεως τῆς θείας καί τῆς ἀνθρωπίνης φύσεως στό ἑνιαῖο πρόσωπο τοῦ Χριστοῦ, ἡ Γραφή λέγει γιά τό Θεό Χριστό ἀνθρώπινα πράγματα, καί γιά τόν ἄνθρωπο Χριστό θεῖα πράγματα».
Καί ἀπαντᾶμε στήν ἐρώ-τησή του: 1) Στό πρόσωπο τοῦ σαρκωθέντος Υἱοῦ καί Λόγου τοῦ Θεοῦ λόγῳ τῆς ὑποστατικῆς ἑνώσεως τῶν δύο φύσεων στόν Ἰησοῦ Χριστό, τῆς θείας καί τῆς ἀνθρωπίνης, μποροῦμε νά ἔχουμε ἀντίδοση ἰδιωμάτων, ὄχι ὅμως καί αἱμάτων ἤ σωμάτων. Αὐτό τό γενικό καί ἀόριστο «πράγματα» πού χρησιμοποιεῖ εἶναι παραπλανητικό. Ὁ καθηγητής μας Παν. Τρεμπέλας γράφει ὅτι ἡ ἀντίδοση τῶν ἰδιωμάτων, (ὄχι τῶν αἱμάτων ἤ ἀορίστως τῶν πραγμάτων) συνίσταται «εἰς τήν μεταβίβασιν καί ἀπόδοσιν εἰς τό ἕν πρόσωπον τοῦ Χριστοῦ ἤ τοῦ ἐνανθρωπήσαντος Λόγου τῶν ἰδιωμάτων ἑκατέρας τῶν φύσεων, τῆς θείας καί τῆς ἀνθρωπίνης» καί ἀκόμη ὅτι «φυλάττει ἑκατέρα (= ἡ κάθε μία φύση) τήν ἑαυτῆς ἰδιότητα ἀμετάβλητον» καί ἐπιπλέον ἡ «ἄπειρος φύσις τοῦ Λόγου οὐδέν μεταλαμβάνει ἐκ τῆς πεπερασμένης ἀνθρωπίνης φύσεως» (Δογματική, τόμ. Β΄, σελ. 118 καί 120 καί 121-122). 2) Πολύ περισσότερο δέν ἔχουμε ἀντίδοση σωμάτων ἤ αἱμάτων μεταξύ Πατρός καί Υἱοῦ. 3) Γι' αὐτό φυσικά δέν μποροῦμε νά λέμε: «Ἀφοῦ ὁ Θεός ἔγινε ἄνθρωπος, ἀπέκτησε αἷμα». Καί διότι «πνεῦμα ὁ Θεός» (Ἰω. 4,24).
Μέ ἀγάπη
Παν. Ἰ. Μπούμης
Αγαπητέ κύριε Μπούμη
Ζητώ συγγνώμη για την καθυστερημένη απάντηση και αποστολή των υπεσχημένων. Διάβασα την επιστολή σας στον "Ορθόδοξο Τύπο",16/03/2012, και είδα ότι τώρα μετατίθεται το ζήτημα της διαφωνίας που είχατε με τον κ. Σωτηρόπουλο. Πηγαίνουμε στην αντίδοση των ιδιωμάτων και σας ζητώ πάλι συγγνώμη, αν με παρέσυρε η παρανόηση των γραφομένων σας από τον τελευταίο.
Ως προς τα ιδιώματα διαβάζουμε :
Ἰδιώματα τῆς θείας φύσεως εἶναι τὸ ἄκτιστο, τὸ ἄναρχο, τὸ ἄφθαρτο, τὸ ἀθάνατο, ἄπειρο καὶ αἰώνιο, τὸ ἀγαθό, τὸ δημιουργικό, τὸ δίκαιο, τὸ φωτιστικό, τὸ ἀμετάβλητο, τὸ ἀπαθές, τὸ ἀπερίγραπτο, τὸ ἀχώρητο, τὸ ἀπεριόριστο, τὸ ἀόριστο, τὸ ἀσώματο, τὸ ἀόρατο, τὸ ἀκατανόητο, ἡ ἰδιότητα νὰ μὴν ἔχει καμία ἀνάγκη, τὸ αὐτοκυριαρχικὸ καὶ αὐτεξούσιο, τὸ ἐξουσιαστικό του σύμπαντος, τὸ ζωοποιό, τὸ παντοδύναμο, τὸ ἀπειροδύναμο, τὸ ἁγιαστικὸ καὶ μεταδοτικό, ἡ ἰδιότητα νὰ περιέχει καὶ συγκρατεῖ τὰ σύμπαντα καὶ νὰ προνοεῖ γιὰ ὅλα. Ὅλα αὐτὰ καὶ τὰ παρόμοια ἡ θεότητα τὰ ἔχει ἀπὸ τὴ φύση της, χωρὶς νὰ τὰ ἔχει λάβει ἀπὸ ἀλλοῦ. Ἀπεναντίας, ἡ ἴδια ἡ θεότητα μεταδίδει κάθε ἀγαθὸ στὰ δημιουργήματά της, ἀνάλογα μὲ τὴ δεκτικὴ ἱκανότητα τοῦ καθένα. Ἰδίωμα τῆς θεότητος εἶναι ἡ ἀμοιβαία παραμονὴ καὶ διαμονὴ τῶν θείων ὑποστάσεων· διότι εἶναι ἀχώριστες μεταξὺ τοὺς χωρὶς νὰ λείπει ἡ μία ἀπὸ τὴν ἄλλη· ἔχουν τὴν ἀλληλοπεριχώρησή τους ἀσύγχυτη, ὥστε οὔτε νὰ συγχωνεύονται οὔτε νὰ συγχέονται, ἀλλὰ νὰ εἶναι σὲ ἁρμονία μεταξύ τους. Ο Υἱὸς δηλαδὴ εἶναι μὲ τὸν Πατέρα καὶ τὸ Πνεῦμα, τὸ Πνεῦμα μὲ τὸν Πατέρα καὶ τὸν Υἱὸ καὶ ὁ Πατέρας μὲ τὸν Υἱὸ καὶ τὸ Πνεῦμα, χωρὶς νὰ συμβαίνει καμιὰ συγχώνευση ἢ ἀνάμειξη ἢ σύγχυση. Ἰδίωμα τῆς θεότητος ἐπίσης εἶναι ἡ ἑνότητα καὶ ταυτότητα τῆς κινήσεως· γίνεται, δηλαδή, μία ἐξόρμηση καὶ μία κίνηση τῶν τριῶν ὑποστάσεων, κάτι ποὺ δὲν μπορεῖ νὰ παρατηρηθεῖ στὴν κτιστή φύση. Καὶ ἀκόμη, ἡ θεία ἀκτινοβολία καὶ ἐνέργεια εἶναι μία, ἁπλὴ καὶ ἀδιαίρετη· προσφέρει πολλὰ ἀγαθὰ στὰ κτιστὰ ποὺ διαιροῦνται· καί, ἐνῷ μοιράζει σ’ ὅλα τὰ συστατικά της φύσεώς τους, ἡ ἴδια παραμένει ἁπλή· μοιράζει τὸν ἑαυτό της σὲ πολλὰ χωρὶς νὰ διαιρεῖται ἡ ἴδια· συγκεντρώνει καὶ ἐπαναφέρει τὰ διαιρεμένα στὴ δική της ἁπλότητα διότι ὅλα τὰ ὄντα τὴν ποθοῦν καὶ ὀφείλουν τὴν ὕπαρξή τους σ’ αὐτήν· καὶ αὐτὴ μεταδίδει σὲ ὅλα τὴν ὕπαρξη ἀνάλογα μὲ τὴ φύση τοὺς· ἔτσι ἡ θεότητα ἀποτελεῖ τὴν ὕπαρξη γιὰ τὰ ὄντα, τὴ ζωὴ γιὰ τὰ ζωντανά, τὴ λογικὴ γιὰ τὰ λογικὰ καὶ τὸ νοῦ γιὰ τὰ νοερά· ἡ ἴδια βέβαια εἶναι πέρα καὶ πάνω ἀπὸ τὸ νοῦ, τὸ λόγο, τὴ ζωὴ καὶ τὴ φύση. Ἰδίωμά της ἀκόμη εἶναι ὅτι περνᾶ μέσα ἀπ’ ὅλα τὰ ὄντα, ἐνῷ ἀπ’ αὐτὴν δὲν περνᾶ κανένα ὄν. Ἐπίσης, ὅτι γνωρίζει τὰ πάντα μὲ ἁπλὴ γνώση· ὅλα τὰ βλέπει μὲ ἁπλὸ τρόπο, μὲ τὸ θεῖο, παντεποπτικὸ καὶ ἄϋλο βλέμμα τῆς· βλέπει τὰ παρόντα, τὰ παρελθόντα καὶ τὰ μέλλοντα προτοῦ νὰ συμβοῦν. Ἰδίωμά της, ἐπίσης, εἶναι ἡ ἀναμαρτησία, ἡ συγχώρεση τῶν ἁμαρτιῶν καὶ ἡ σωτηρία. Καὶ ἀκόμη, ὅτι μπορεῖ νὰ πετύχει ὅλα ὅσα θέλει, ἀλλὰ δὲν θέλει νὰ κάνει ὅσα μπορεῖ· μπορεῖ, γιὰ παράδειγμα, νὰ καταστρέψει τὸν κόσμο, ἀλλὰ δὲν τὸ θέλει.»
(Ιωάννης Δαμασκηνός και όσιος, Έκδοσις ακριβής της ορθοδόξου πίστεως)
μετφρ. αρχ. Δ. Πάπαρης
Αλλά έχουμε και αυτό, σχετικά με την αντίδοση των ιδιωμάτων :
«Οικειούται τά ανθρώπινα ο Λόγος, αυτού γάρ εστι τά της αγίας αυτού σαρκός όντα, καί μεταδίδωσι τη σαρκί των ιδίων», όπως γράφει ο άγιος Δαμασκηνός. Κάνει δικά του τα ανθρώπινα ιδιώματα ο Θεός Λόγος, αφού δικά του είναι και αυτά. Είναι της δικής του αγίας σάρκας. Μεταδίδει και στη σάρκα, την ανθρώπινη φύση του, τα δικά του, τα θεία δηλαδή ιδιώματα και προσόντα. Και πάλι· «ούτε τά ανθρώπινα ανθρωπίνως ενήργησεν· ου γάρ ψιλός ήν άνθρωπος· ούτε τά θεία κατά Θεόν μόνα· ου γάρ ήν γυμνός Θεός, αλλά Θεός ομού υπάρχει καί άνθρωπος». Και «όργανον γάρ η σάρξ της θεότητος εχρημάτισεν». Ερωτώ λοιπόν : Η ανθρώπινη φύση, η ψυχή και το σώμα, καθώς ήταν όργανο της θεότητας έπαυσε να είναι ένσαρκη και αιματίνη; Προφανώς όχι.
Παραθέτετε στη συνέχεια απόσπασμα από τη Δογματική του Π. Τρεμπέλα, όπου διαβάζουμε :
«Φυλάττει εκατέρα (σημ. των φύσεων, η θεία και η ανθρωπίνη) την εαυτής ιδιότητα αμετάβλητον» , και επί πλέον, σημειώνετε, «η άπειρος φύσις του Λόγου ουδέν μεταλαμβάνει εκ της πεπερασμένης ανθρωπίνης φύσεως», πάλι από την Δογματική Τρεμπέλα. Ευνόητον, γράφουμε εμείς, ότι η ανθρώπινη φύση του Κυρίου έφερε τα αδιάβλητα πάθη "εκτός αμαρτίας". Δεν ήταν όμως ακριβώς όπως η εφάμαρτη δική μας φύση : Ασπόρου συλλήψεως ο τόκος ανερμήνευτος.
Πέραν αυτού, η - ας γράψουμε - πεπερασμένη ανθρώπινη φύση του Κυρίου δεν ήταν η ιδία και μετά την εκ νεκρών Έγερση. Ήταν "η αυτή και ουκ αυτή". Δεν σημαίνει όμως τούτο ότι ήταν δίχως σάρκα και άνευ αίματος. Ήταν "η άπειρος φύσις του Λόγου", την οποία αδυνατούμε εμείς οι πεπερασμένοι να καταλάβουμε, αλλά ωστόσο μεταλαμβάνουμε με το Μυστήριο της θείας Ευχαριστίας.
Τέλος, ως προς το "πνεύμα ο Θεός" (Ιν. δ΄ 24) ο προηγούμενος στίχος (23) αλλά και ο αναφερόμενος, μας διευκρινίζει ότι "οι αληθινοί προσκυνηταί προσκυνήσουσι τω πατρί εν πνεύμτι και αληθεία". Αν θα γράφαμε ότι οι αληθινοί πιστοί δοξάζουν εν Πνεύματι, τιμούν εν Χριστώ, και προσκυνούν τον Πατέρα, δεν νομίζω ότι θα διαπράτταμε θεολογικό ατόπημα, όσο θα ήταν, αν αποκόπταμε το "πνεύμα ο Θεός" από τα υπόλοιπα, προκειμένου να διασώσουμε τη θεότητα από την ευτέλεια της πεπερασμένης ανθρώπινης φύσεως. Με την τεχνική αυτή θα μπορούσε κάποιος να ισχυριστεί, ότι το "πνεύμα ο Θεός" αφορά μόνο στην προσκύνηση και όχι στο Μυστήριο της θείας Ευχαριστίας, στο οποίο περιέχονται και η δόξα, και η τιμή, και η προσκύνηση, κατά την ευχή : "Ὅτι πρέπει σοι πᾶσα δόξα, τιμὴ καὶ προσκύνησις, τῷ Πατρὶ καὶ τῷ Υἱῷ καὶ τῷ Ἁγίῳ Πνεύματι". Καθώς ενιαία αποδίδουμε δόξα, τιμή και προσκύνηση, ομοίως ενιαία μας δίδεται - προς ημάς και όχι καθ΄ εαυτάς - κατά Χάριν η Κοινωνία των τριών Προσώπων της αγίας Τριάδος κατά την θεία Ευχαριστία. Αποτελεί, κατά τη γνώμη μου, υπερβάλοντα σχολαστικισμό η ανάλυση ή έστω διερεύνιση, του κατά πόσον ο πατήρ είναι άνευ σαρκός και αίματος, ο υιός έχει σάρκα και αίμα, το δε πνεύμα έχει μόνο ψυχή. Τον όλο Χριστό κοινωνούμε "ότι εν αυτώ κατοικεί παν το πλήρωμα της θεότητος σωματικώς" (Κολ. β΄ 9). Αυτά είχα να σας γράψω
Σας εύχομαι Καλή Ανάσταση,
άγιον και ευλογημένο Πάσχα
Μετά τιμής
Κυπριανός Κ. Χριστοδουλίδης
12:10 μμ 10/4/2012
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου